Mô hình P2P (Peer-to-Peer) Lending tại Việt Nam giờ ra sao?

P2P (Peer-to-Peer) Lending đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, nhưng thiếu khung pháp lý cụ thể khiến mô hình này tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bộ Công an và các cơ quan chức năng đã cảnh báo về những vấn đề pháp lý và rủi ro liên quan đến P2P Lending, đồng thời nhấn mạnh cần thiết phải có sự quản lý chặt chẽ hơn để bảo vệ người tiêu dùng và hệ thống tài chính. Trong bài viết này, Ăn Vặt sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động và các nguy cơ liên quan. 

Giới thiệu về P2P (Peer-to-Peer) Lending

P2P (Peer-to-Peer) Lending, hay cho vay ngang hàng, là một hình thức cho vay trực tuyến kết nối trực tiếp người vay và người cho vay thông qua các nền tảng công nghệ số mà không cần qua trung gian tài chính như ngân hàng hay tổ chức tín dụng. Phương thức này cho phép người vay tiếp cận nguồn vốn một cách nhanh chóng và tiện lợi, trong khi người cho vay có cơ hội đầu tư và kiếm lời từ lãi suất cho vay.

Ra đời từ sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ tài chính (Fintech), P2P Lending đã nhanh chóng trở thành một xu hướng phổ biến trên toàn thế giới và gần đây đã xuất hiện tại Việt Nam. Với thủ tục đơn giản, tiết kiệm thời gian và chi phí, P2P Lending mang lại nhiều lợi ích cho cả hai bên tham gia. Tuy nhiên, do chưa được quy định pháp lý cụ thể, mô hình này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về tín dụng, bảo mật thông tin và tính minh bạch trong giao dịch. Các cơ quan chức năng đang nỗ lực xây dựng khung pháp lý để quản lý và giám sát hoạt động này, bảo vệ quyền lợi của người tham gia.

Các rủi ro tiềm ẩn của P2P Lending

Dù có nhiều ưu điểm, P2P Lending cũng mang đến nhiều rủi ro cho người tham gia. Các rủi ro chính bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro pháp lý, rủi ro bảo mật thông tin, và rủi ro vận hành công nghệ. Một số mô hình P2P Lending tại Việt Nam đã bị lợi dụng để huy động tài chính đa cấp, lừa đảo, và biến tướng thành tín dụng đen. Người cho vay và người đi vay có thể trở thành nạn nhân của các hành vi lừa đảo hoặc phải chịu lãi suất cao hơn nhiều so với lãi suất tại các tổ chức tín dụng.

Rủi ro tín dụng

Rủi ro tín dụng là một trong những rủi ro lớn nhất đối với P2P Lending. Do không có sự can thiệp của các tổ chức tài chính truyền thống, người cho vay không có đủ thông tin và công cụ để đánh giá chính xác khả năng trả nợ của người vay. Điều này dẫn đến nguy cơ mất vốn cao nếu người vay không thể trả nợ đúng hạn.

Rủi ro pháp lý

Hiện tại, khung pháp lý cho P2P Lending tại Việt Nam chưa hoàn thiện. Điều này khiến cho hoạt động của các công ty P2P Lending trở nên không chắc chắn và dễ bị lợi dụng cho các mục đích bất hợp pháp như rửa tiền, lừa đảo. Người tham gia có thể gặp phải các vấn đề pháp lý nếu công ty P2P Lending mà họ tham gia hoạt động không đúng quy định của pháp luật.

Rủi ro bảo mật thông tin

Với việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số, bảo mật thông tin trở thành một yếu tố quan trọng. Nếu không có các biện pháp bảo mật tốt, thông tin cá nhân của người vay và người cho vay có thể bị lộ ra ngoài, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như lừa đảo, đánh cắp danh tính.

Rủi ro vận hành công nghệ

Hệ thống công nghệ của các nền tảng P2P Lending cũng có thể gặp phải các vấn đề kỹ thuật, từ đó ảnh hưởng đến hoạt động của nền tảng và gây ra tổn thất cho người tham gia. Các lỗi kỹ thuật, hacker tấn công, hoặc các sự cố khác có thể làm gián đoạn hoạt động và gây mất mát tài chính.

Cảnh báo từ các cơ quan chức năng

Trước những rủi ro tiềm ẩn, nhiều cơ quan chức năng, bao gồm cả Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước, đã đưa ra cảnh báo về hoạt động P2P Lending. Bộ Công an đã chỉ ra tình trạng một số công ty P2P Lending cấu kết với các cơ sở cầm đồ, bán dữ liệu cá nhân người vay để quảng cáo, và cho vay nặng lãi. Ngân hàng Nhà nước cũng đã lưu ý các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài về các rủi ro liên quan đến P2P Lending.

Trường hợp thực tế

Một số công ty P2P Lending đã gặp khó khăn về tài chính và đối mặt với nguy cơ phá sản. Ví dụ, ứng dụng VO247 do Công ty Cổ phần Công nghệ tài chính VO247 sở hữu và điều hành đã mất khả năng thanh khoản chỉ sau hơn 2 năm hoạt động. Tương tự, công ty Lendbiz Capital cũng báo lỗ liên tiếp trong các năm gần đây, gây ra nhiều lo ngại cho nhà đầu tư.

Trường hợp của VO247

Ra mắt năm 2019, VO247 là một ứng dụng kết nối người vay và người cho vay với cam kết lãi suất lên đến 18,25%/năm. Tuy nhiên, chỉ sau hơn 2 năm hoạt động, công ty này đã mất khả năng thanh khoản và đứng trước nguy cơ phá sản. Sự đổ vỡ của VO247 đã gây ra lo ngại lớn trong cộng đồng P2P Lending tại Việt Nam, khi mà nhà đầu tư liên tục yêu cầu trả lại vốn đầu tư cả gốc và lãi.

Trường hợp của Lendbiz Capital

Công ty cổ phần Lendbiz Capital, vận hành app đầu tư 3GANG, cam kết “sinh lời mỗi ngày, lãi suất cao hơn ngân hàng”. Tuy nhiên, doanh nghiệp này đã báo lỗ liên tiếp trong các năm 2020 và 2021, gây ra nhiều lo ngại cho nhà đầu tư về khả năng thực hiện cam kết “hàng ngày sinh lời” của công ty.

Các biện pháp quản lý và khung pháp lý cho P2P (Peer-to-Peer) Lending

Trong những năm gần đây, mô hình đầu tư và cho vay ngang hàng (P2P Lending) đã phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, mặc dù chưa có quy định pháp lý cụ thể. P2P Lending sử dụng nền tảng công nghệ kỹ thuật số để kết nối trực tiếp người vay với người cho vay mà không qua các tổ chức tài chính trung gian. Tuy nhiên, do thiếu khung pháp lý hoàn thiện, hoạt động này tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tình hình hiện tại

P2P Lending xuất hiện tại Việt Nam từ năm 2016 và hiện nay có khoảng 100 công ty tham gia vào thị trường, bao gồm cả những công ty đã chính thức hoạt động và những công ty đang thử nghiệm. Các công ty như Tima, Trust Circle, Vay mượn, Lendmo, Wecash, InterLoan, Lendbiz… đang hoạt động công khai. Tuy nhiên, thực tế số doanh nghiệp này có thể nhiều hơn và khó đo lường chính xác do chưa có cơ quan quản lý nào thống kê chính thức các thông tin liên quan.

Công nghệ kỹ thuật số giúp đơn giản hóa thủ tục, quy trình cho vay, và giải ngân, mang lại nhiều lợi ích hơn so với cho vay truyền thống. Tuy nhiên, Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước đã cảnh báo về các nguy cơ rủi ro như tín dụng, bảo mật thông tin, và các vấn đề đạo đức, biến tướng thành hình thức tín dụng đen hoặc lừa đảo.

Khung pháp lý chưa hoàn thiện

Hiện tại, P2P Lending tại Việt Nam chủ yếu hoạt động dựa trên Bộ luật Dân sự, chưa có khung pháp lý cụ thể và hoàn chỉnh. Điều này dẫn đến rủi ro pháp lý và tín dụng cho các bên tham gia. Các chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng việc thiếu khung pháp lý rõ ràng sẽ gây ra rủi ro lớn không chỉ cho người cho vay và người vay, mà còn cho toàn bộ hệ thống tài chính.

Các biện pháp quản lý đang được triển khai

Để đối phó với tình trạng này, Bộ Công an đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan chức năng khác để đề xuất và triển khai nhiều biện pháp quản lý chặt chẽ hơn đối với hoạt động P2P Lending. Một trong những biện pháp quan trọng là xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý để tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch và an toàn hơn.

1. Xây dựng khung pháp lý cụ thể: Các cơ quan chức năng đang trong quá trình xây dựng một bộ khung pháp lý cụ thể cho P2P Lending. Điều này bao gồm việc xác định các quy định về cấp phép, giám sát hoạt động, quản lý rủi ro, và bảo vệ quyền lợi của người tham gia. Khung pháp lý này sẽ giúp định hướng cho các công ty P2P Lending hoạt động đúng quy định và giảm thiểu rủi ro cho hệ thống tài chính.
2. Tăng cường giám sát và kiểm tra: Các biện pháp giám sát và kiểm tra được tăng cường để đảm bảo các công ty P2P Lending tuân thủ đúng quy định. Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện các biện pháp kiểm soát rủi ro và bảo vệ thông tin khách hàng. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng tiến hành kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm.
3. Phối hợp liên ngành: Bộ Công an phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Thông tin và Truyền thông để quản lý an toàn thông tin, an ninh mạng, và an ninh tài chính. Các cơ quan này cùng nhau xây dựng các quy định về quản lý dữ liệu và bảo mật thông tin, đảm bảo rằng thông tin cá nhân của người vay và người cho vay được bảo vệ an toàn.
4. Xử lý các hành vi vi phạm: Các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động P2P Lending, như cho vay nặng lãi, huy động vốn trái phép, và lừa đảo, sẽ bị xử lý nghiêm khắc. Bộ Công an đã triển khai nhiều biện pháp để phát hiện và xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm. Các trường hợp vi phạm nghiêm trọng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

Nâng cao nhận thức và đào tạo

Để đảm bảo hoạt động của P2P (Peer-to-Peer) Lending diễn ra minh bạch và hiệu quả, việc nâng cao nhận thức và đào tạo là rất quan trọng. Các chương trình tuyên truyền và giáo dục được triển khai nhằm mục đích giúp người dân hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động, rủi ro và lợi ích của mô hình này. Thông qua các hoạt động này, người dân có thể đưa ra quyết định sáng suốt khi tham gia vào các giao dịch P2P Lending, từ đó giảm thiểu nguy cơ bị lừa đảo và bảo vệ quyền lợi của mình.

Các cơ quan chức năng và tổ chức tài chính cần tổ chức các buổi hội thảo, khóa đào tạo và cung cấp tài liệu hướng dẫn để người dân nắm bắt thông tin chính xác về P2P Lending. Những buổi đào tạo này nên tập trung vào việc giải thích quy trình cho vay, các yếu tố rủi ro liên quan và cách nhận diện các dấu hiệu cảnh báo về lừa đảo.

Đồng thời, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực P2P Lending cũng cần tích cực tham gia vào việc nâng cao nhận thức. Họ nên cung cấp thông tin rõ ràng về các dịch vụ của mình, cam kết minh bạch trong mọi giao dịch và hướng dẫn người dùng cách thức sử dụng nền tảng một cách an toàn.

Việc kết hợp giữa tuyên truyền, đào tạo và cam kết từ các bên liên quan sẽ góp phần xây dựng một môi trường P2P Lending an toàn, bền vững, và giảm thiểu các rủi ro cho tất cả các bên tham gia.

Kết luận

P2P Lending đang trở thành một xu hướng mới tại Việt Nam, mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức và rủi ro. Các cơ quan chức năng cần nhanh chóng xây dựng khung pháp lý để quản lý và giám sát hoạt động này, bảo vệ quyền lợi cho cả người cho vay và người vay. Người tham gia cũng cần cẩn trọng và tìm hiểu kỹ trước khi quyết định đầu tư vào mô hình này. Nếu bạn thấy bài viết này hay, hãy theo dõi Ăn Vặt để khám phá thêm nhiều bài viết thú vị khác nhé!

 

About The Author